De drogreden van de oorlogsbegroting

Een analyse van de oorlogstaal van wereldleiders

De oproep om meer belastinggeld te besteden aan defensie om oorlog te voorkomen klinkt op het eerste gezicht logisch. Echter, bij nadere beschouwing ontstaat een drogredenering: er is al 80 jaar geen grootschalige oorlog geweest in veel delen van de wereld. Is dat geen bewijs dat het huidige budget voldoende is? De redenering “we hebben geen oorlog omdat we zoveel besteden” doet denken aan de grap van een man die een ritueel uitvoert om olifanten te weren. Wanneer hij wordt gewezen op de afwezigheid van olifanten, antwoordt hij triomfantelijk: “zie je wel dat het werkt!”.
De olifantenverdrijver valt anderen niet lastig met zijn nutteloze rituelen. De belastingbetaler wil wel graag zijn geld nuttig besteed zien en zeker niet bijdragen aan vergroting van de risico’s.

Historische patronen en verborgen motieven

Een belangrijk punt van kritiek op dergelijke oproepen is de historische betrokkenheid van sommige wereldleiders bij agressieve interventies. Onder het mom van verdediging hebben zij vaak juist agressors geprovoceerd. Dit maakt hun pleidooi voor hogere uitgaven verdacht. Bovendien laten veel conflicten zien dat wereldmachten oorlogen soms actief in stand houden om oude wapens te verkopen en nieuwe technologieën te testen. Dit economische belang lijkt soms belangrijker dan het streven naar duurzame vrede.

De illusie van noodzakelijkheid

Het idee dat vrede alleen behouden kan worden door constante investeringen in oorlogsmaterieel werkt als een zichzelf voedend systeem. Dit laat niet alleen de oorlogseconomie voortbestaan ("perpetueren"), maar versterkt ook de paradox dat oorlog wordt gerechtvaardigd als middel om vrede te waarborgen. Net zoals een perpetuum mobile tegen de natuurwetten ingaat, gaat deze redenering voorbij aan de vraag of de uitgaven werkelijk bijdragen aan vrede. Het lijkt meer een cyclus van zelfdestructie waarin middelen worden verspild die beter besteed zouden kunnen worden aan diplomatie en samenwerking.

Een destructieve dans

CD cover Duran Duran

De destructieve aard van dit systeem doet denken aan de danse macabre, waarin iedereen – ongeacht status of macht – wordt meegesleurd in een dans die eindigt in de dood. Conflicten veroorzaken zinloos lijden zonder wezenlijk resultaat. Wereldleiders lijken deel te nemen aan een destructieve dans waarin zij anderen meesleuren, terwijl zij zelf niet ontsnappen aan de gevolgen. Deze dans onderstreept de vergankelijkheid en zinloosheid van inspanningen die vooral dood en vernietiging voortbrengen. Waarom mensen onnodig angst aanjagen? Angst is een slechte raadgever.

Naar een vreedzamere wereld

Hoe kunnen we deze destructieve cycli doorbreken? Het begint met kritisch denken en het ontmaskeren van drogredeneringen. Historische patronen tonen aan dat duurzame vrede niet bereikt wordt door militaire macht alleen, maar door diplomatie, samenwerking en wederzijds begrip. Door te focussen op deze waarden, kunnen we de destructieve dans stoppen en een wereld bouwen die minder afhankelijk is van economische belangen en meer gericht is op het bevorderen van het leven.

Tenslotte

Het is een goede zaak dat wereldmachten afspraken maken om samen te werken om zichzelf en elkaar te verdedigen tegen andere agressieve wereldmachten. Maar de oproep om de wapenwedloop te versterken roept de vraag op “waarom zouden we meer uitgeven dan nodig is?”, "Is het niet tijd om 2 à 3 procent van het bbp aan de-escalerende ideeën en maatregelen te besteden?" en “is het budget van de grootste uitgever als percentage van het BNP richtinggevend en de juiste afspraak?”.