Losgemaakt van overtuiging en opnieuw verbonden

Willem Gobel is autodidact en hecht eraan alleen van kennis en inzicht uit te gaan die door persoonlijke ervaring ontwikkeld zijn.
Hij ziet de psychologische evolutie van de mens in de richting gaan van meer denken en handelen in termen van eenheid en liefde. Er zal een bewustzijnsverruiming plaats vinden zodat dualistische tegenstellingen zoals van goed en kwaad worden overstegen. Dit inzicht leidt tot verbondenheid met en verantwoordelijkheid voor alles wat leeft.

Voor het boek Spiritualiteit, vrijheid en engagement hadden Titus Rivas en Bert Stoop een interview met Willem. Hieronder een gedeelte over “overtuigingen”.

Ik houd binnenkort voor het eerst een lezing over "overtuigingen". Zolang mensen zich via overtuigingen op een standpunt laten vastleggen, houd je een belangenstrijd.
Het lijkt steeds chaotischer te worden in de wereld, overtuigingen duren steeds korter. Door informatie-overload zien mensen het overzicht niet meer. Mensen gaan zich vervolgens afsluiten. Ze worden weer teruggeworpen op zichzelf. In zichzelf zoeken ze een baken van rust. Alle mensen hebben een universele, tijdloze kern. Er zijn veel wegen die naar Rome leiden (en dan bedoel ik niet het Vaticaan), al dan niet via meditatie. Dit zelfinzicht leidt ook naar begrip van de ander. Wie je bent, je goddelijke kern, wie je altijd zult zijn.

Waarom raken we dat inzicht na de geboorte kwijt?
Goede vraag. Waarom vervreemden we van onze oorsprong? Wat is de zin van de afleidingen? Ik heb geen inzicht in de zin daarvan, wel een mening over de oorzaak. Volgens mij komt dat vooral doordat mensen hun hele jeugd lang een bepaald verhaal te horen krijgen, in de vorm van de opvoeding, het onderwijs, radio en tv en allerlei andere afleidingen. Zo raken ze geconditioneerd om in een maatschappij te kunnen functioneren, waarbij uiteindelijk taal een barrière vormt voor de directe ervaring en de werkelijkheid in een mentaal concept wordt vertaald. Uiteindelijk krijgt dit de vorm van een overtuiging en waar overtuigingen en spraakverwarring voor kunnen zorgen in deze wereld weten we maar al te goed. Als we naar het woord overtuiging kijken, zien we dat het samengesteld lijkt uit ‘over-’ en ‘tuigen’. Een overtuiging vormt eigenlijk een ‘tuig’ waardoor je gestuurd wordt. En als je je laat ‘overtuigen’ dan laat je je eigenlijk sturen door een ander zijn waarheid. Een oorspronkelijke spirituele ervaring of een visioen in het verleden zijn daarna door woorden geworden tot een vorm van religie. Zo zijn ze uiteindelijk weer een overtuiging geworden. Een ervaring zelf is eigenlijk nooit helemaal in woorden te vatten, woorden zitten eigenlijk alleen maar in de weg, maar wij kunnen in onze wereld nu eenmaal niet anders. Spirituele ervaringen zelf hebben altijd weer die universele boodschap gebracht, maar daarna is die tot een "isme" verworden. Een bepaalde elite denkt daardoor de waarheid in pacht te hebben en tot kort geleden liep de gemiddelde mens daar klakkeloos achteraan.

Ik denk dat je als ziel geboren wordt in deze wereld met een bepaalde mate van bewustzijn. Het is de bedoeling dat je je bewustzijn verder uitbreidt en daarvoor dient het lichaam. Zonder lichaam kun je in deze stoffelijke wereld niets beginnen en behalve dat we er ervaringen mee opdoen, is het lichaam ook het expressiemiddel van de geest. Je kunt je ermee uiten; het is zo lastig schilderen of muziek maken of wat dan ook zonder lichaam. Je kan ook zeggen: “als je je uit-drukt, maak je een zekere in-druk”.

Verder is het nu eenmaal zo dat we hier als gemiddelde westerling een baan nodig hebben, want alles kost iets: de huur, het gas en licht, kortom je levensonderhoud. Probeer hier dan maar eens een zeker spirituele vrijheid te ontwikkelen, terwijl je, wanneer je een yogi bent die in een klooster in de Himalaya zit, weinig afleiding hebt en ook geen zorgen over allerlei kosten; zelfs je eten wordt nog geregeld. Dan kan je ook veel gemakkelijker bij jezelf blijven.

Hoe zie je de toekomst?
Het verschijnsel Internet zorgt voor transparantie van informatie en de toename van informatie leidt tot emancipatie. Het heeft dus politieke gevolgen. Maar Internet zorgt ook voor een versnelde ontwikkeling van de wetenschap. Door de snelheid van informatieverspreiding zal er uiteindelijk ook geen elite meer kunnen zijn die bepaalde kennis geheim kan houden om zo een machtspositie op te bouwen. Mede door de versnelling van de ontwikkeling van de mens door internet en de onvoorstelbare hoeveelheid informatie die daardoor beschikbaar is, gaat de mens op zoek naar een rustpunt en dat is volgens mij een verinnerlijking van de mens. Die verinnerlijking zorgt ervoor dat een mens uiteindelijk uitkomt bij zijn diepste zelf en dat is goddelijk bewustzijn, ziel, geest, levenskracht of hoe je het ook maar noemen wil. Hij of zij ontdekt dan datgene wat voorbijgaat aan de wereld der relativiteit (het kader van tijd en ruimte) en verenigt alle tegenstellingen in zich waardoor er begrip en vrede zullen ontstaan. Eenheid zal dan de mens zijn deel worden en hij doorziet het spel der dualiteit (de wereld der tegenstellingen, bijvoorbeeld het goede en het slechte, enz.).

Gevoel in harmonie met de rede maakt denken mogelijk

Antonio Damasio is een vooraanstaand Amerikaans hoogleraar neurologie. In zijn boek De vergissing van Descartes stelt Damasio dat emoties een noodzakelijke voorwaarde vormen om te kunnen denken. Zonder emoties is het onmogelijk rationeel te zijn.
Het was René Descartes (een Frans wiskundige en filosoof, levend van 1596-1650) die stelde dat lichaam en geest van elkaar gescheiden zijn en met elkaar in de pijnappelklier verbonden zijn. Dat geldt volgens Descartes alleen voor de mens en niet voor het dier. Die gedachte pakte desastreus uit voor dieren, die geen geest, maar nog erger: geen gevoel zouden hebben en alleen instinct- en reflexmatige reacties zouden laten zien. Daarmee heeft hij voor eeuwen de compassie van mensen met dieren op onethische afstand gezet.
Ook bij mensen zette de visie van Descartes (ik denk dus ik ben) de rede in een veel te dominante positie ten opzichte van gevoelens en emoties. Er is als het ware lange tijd geen gezonde balans meer geweest in die twee in het bepalen van de juiste keuzes.
Met het boek Ik voel dus ik ben stelt Damasio dat gevoelens de mens kunnen helpen om bij moeilijke beslissingen de 'knoop door te hakken'. Emoties zetten het lichaam op scherp en spelen een rol in het voorbereiden en uitvoeren van vlucht- of vechtreacties. Gevoel is daarbij als het ware de uitkijkpost van het lichaam.
Volgens Damasio maakte Descartes nog een tweede vergissing. Descartes ging ervan uit dat alle mentale activiteiten bewust verlopen en ontkende het bestaan van onbewuste processen. In de praktijk van alledag blijken bewuste processen echter een bijzonder kleine rol te spelen, vrijwel alle (volgens hersenwetenschappers 90-95%) beslissingen worden onbewust genomen.



Consultant besluitvormingsprocessen Huub Liefhebber: "intuïtieve beslissingen kunnen buitengewoon snel en accuraat zijn en lijken sterk afhankelijk van het ervaring- en kennisniveau van de beslisser. Schakers zijn een goed voorbeeld van intuïtieve beslissers. Het grote onderscheid tussen topschakers en amateurschakers ligt niet zozeer in hun vermogen om stellingen diep door te kunnen rekenen, maar veel meer met hun vermogen om in één oogopslag een stelling te kunnen evalueren. Deze stelling wordt vergeleken met de database van vele duizenden stellingen die een topschaker uit zijn hoofd kent. Al deze stellingen zijn gekoppeld aan een gevoel. Uiteindelijk wordt gekozen voor de zet die het beste gevoel oproept. Voor het effectief nemen van intuïtieve beslissingen blijken veel praktijkervaring en het volgen van trainingen om die te kunnen oefenen, noodzakelijk".

In een derde boek van Damasio Het gelijk van Spinoza onderschrijft hij de visie van Spinoza die een groot vertrouwen had in het redelijke van de mens, juist door gevoelens te benadrukken. Met zijn boeken probeert Damasio de balans en de harmonie tussen gevoel en verstand weer te herstellen.

Boeken van Antonio Damasio op bol.com.

Ik en mijn brein zijn bewustzijn

In zijn succesvolle boek “We zijn ons brein” schrijft hersenonderzoeker Dick Swaab onder meer over bijna-dood-ervaringen. Dit was vanaf 2007 het terrein van arts Pim van Lommel die het boek “Eindeloos bewustzijn” schreef.
Het boek van Swaab heeft heel wat mensen die hun heil zochten bij spiritualiteit en reïncarnatie doen inzien dat veel van wat door van Lommel wordt beweerd spiegelingen en projecties zouden kunnen zijn van onbewuste hersenactiviteiten.

Tussenstand Pim van Lommel -Dick Swaab 1 : 1.



Ook onderzoekster Susan Blackmore gelooft niet meer in reïncarnatie nadat zij een beroemde collega die onderzoek deed naar parapsychologie verdacht van vervalsing van data. Ze vindt het zelfs een geschift idee.



Dagblad Trouw besteedde in 2010 een aantal keren een opiniepagina aan de nieuwe inzichten met de volgende inleidende alinea:

Neurologen hebben de vrije wil dood verklaard.
Hersenwetenschappers zijn het stilaan eens: de vrije wil bestaat niet. Onze bewuste beslissingen zijn de uitkomst van onbewuste processen waarover we geen controle hebben. Het idee dat een bewust 'ik' aan de knoppen zit, is een illusie.

Tot zover Trouw.

Een antwoord op de hersenhype van Dick Swaab en Victor Lamme komt van Jan Derksen.
In Bevrijd de psychologie zet hij uiteen hoe hersenwetenschappers het goud in de hersenen zoeken in plaats van zich te richten op menselijke motieven, emoties en verlangens. 'Amateurbiologen' noemt hij de neuropsychologen die de psychologie reduceren tot de studie van observeerbaar gedrag en die het werken met emoties naar het alternatieve circuit laveren.
De praktijk van etikettenplakkerij, waarbij elk probleem tot een hersenstoornis wordt uitgeroepen, en het klakkeloos uitdelen van pillen moet een halt worden toegeroepen. Derksen stelt dat er geen oog meer is voor de kwetsbare persoonlijkheid van iemand met ernstige klachten of ambivalente gevoelens.

Tot zover Derksen.

Er zijn ook mensen met spirituele belangstelling die de bevindingen van Swaab en de twijfels over de vrije wil verwelkomen en integreren met hun visie, schijnbaar vanuit de gedachte “hoe minder vrije wil, des te gemakkelijker is de eenheid van bewustzijn met een ander te zien”.
Een voorbeeld is de website A-dvaita, die de artikelenreeks uit Trouw gelinked heeft.

Over de site.

Non-dualiteit

Veel mensen denken dat ze een individu zijn met een vrije wil, dat ze het leven moeten controleren en de juiste keuzes moeten zien te maken.
De non-dualiteit zet deze zienswijze volledig op z'n kop. Zowel onze vrije wil als onze individualiteit zijn denkbeeldig. Non-dualiteit, ofwel a-dvaita, betekent geen-twee. Alles is één bewustzijn en dit ene bewustzijn (dat wij zijn) speelt hier in het universum een spel en bestuurt daarbij alles, het water, de planten en bomen, de dieren en ook de mensen.

Op de site een interview met Frank Jespers, godsdienstwetenschapper aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en auteur van “Nieuwe religiositeit in Nederland”. Een citaat:
Nieuwe spiritualiteit omvat vele andere stromingen: nieuw heidendom (neopaganisme), esoterische bewegingen zoals theosofie en gnostiek, nieuwe volksreligie zoals spiritisme en waarzeggerij, en allerhande alternatieve geneeswijzen.

In deze vormen van nieuwe spiritualiteit speelt de wil een veel minder dominante rol, zegt Frans Jespers. "Het wereldbeeld is holistisch. De mens is deel van een groter geheel en heeft als nietig wezen rekening te houden met geesten, goden en natuurkrachten".
Het geloof in voorbestemming leeft sterk in deze kringen, aldus Jespers. "De wereld verloopt volgens een vastgesteld plan. Je moet je schikken naar wat er voor je is weggelegd. Inzicht verkrijgen in je levensweg: dát is spirituele groei”.



Tot zover Jespers.

Marc Slors is hoogleraar cognitiefilosofie en hield een voordracht voor Studium Generale in Groningen met als titel "Afscheid van de vrije wil? Dat had je gedacht!".

Tenslotte hersenonderzoeker Antonio Damasio.
"Veel van wat wij 'vrije wil' noemen, komt neer op ons vermogen om nee te zeggen tegen dat wat ons biologische zelf wil”.

Deze inzichten maken mij bescheiden. De mens is als het ware van rol gewisseld van actor naar een toeschouwer op de tribune van de wedstrijd tussen het bewuste en het onbewuste.
Dit speelt ook in de gedachte van Eckhart Tolle: de mens heeft er een rol bij gekregen, namelijk van observator. En al die taken kunnen simultaan en tegelijkertijd (in het nu) worden uitgevoerd.