Een gelukkig leven in evenwaardigheid en balans

Balans op alle niveaus

Ieder levend wezen zoekt voortdurend naar balans. In het begin van ons leven is die balans er nog niet, maar ontwikkelt zich langzaam. Een baby moet voldoende voeding krijgen om te groeien; een peuter wil rechtop kunnen lopen, met vallen en opstaan; kinderen zoeken uitdaging en ontspanning; pubers zoeken naar grenzen en zichzelf; volwassen naar liefdevolle relaties, zinvol werk etc..

Uit balans raken

We leven in een maatschappij waarin we voortdurend worden geprikkeld om het beste uit ons zelf te halen. Wie zichzelf daarin niet begrenst en voortdurend in competitie gaat, kan gemakkelijk een vals zelfbeeld ontwikkelen, namelijk superieur te zijn aan anderen. Een evenwaardige grondhouding is dan te veel gevraagd of heeft geen status en de persoon gaat voortdurend op zoek naar erkenning en bevestiging.

Voortdurend op zoek naar balans?

In de zoektocht naar een vervuld en gelukkig leven zijn evenwaardigheid en balans vaak kernbegrippen die de sleutel vormen tot een betekenisvolle levenswijze. Het idee van evenwaardigheid, zowel in de omgang met medemensen als met dieren, creëert een fundament voor wederkerigheid en verbondenheid. Balans, daarentegen, doordringt elk aspect van ons bestaan, van inspanning tot ontspanning.

Evenwaardigheid in leven en interactie

Een wezenlijk aspect van een gelukkig leven is het cultiveren van evenwaardigheid in al onze interacties. Of het nu gaat om menselijke relaties of de manier waarop we omgaan met andere levende wezens, evenwaardigheid vormt de basis voor wederkerigheid en harmonie. Het betekent het erkennen van het respecteren van hun rechten en het streven naar samenwerking in plaats van overheersing.
In een maatschappij waarin evenwaardigheid hoog in het vaandel staat, wordt een sfeer van onderling begrip en steun in ere gehouden. Dit streven naar gelijkheid bevordert niet alleen een gezonde sociale structuur, maar draagt ook bij aan een gevoel van voldoening en welzijn bij elk individu.

Balans als levensfilosofie

Een ander essentieel element voor een gelukkig leven is balans. Balans gaat niet alleen over het verdelen van je tijd tussen werk en vrije tijd, maar ook over het vinden van de juiste verhoudingen in al je inspanningen. Te veel of te weinig inzetten kan leiden tot disbalans en ontevredenheid.
Wei wu wei, een begrip uit het taoïsme, beschrijft de kunst van handelen door niet te handelen. Het impliceert niet inertie, maar eerder het moeiteloos en natuurlijk bewegen in harmonie met de omgeving. In het nastreven van balans, is het vinden van de juiste mate van inspanning cruciaal. Het betekent luisteren naar je lichaam, geest en omgeving en reageren op de behoeften van het moment.

Ruimte scheppen voor natuurlijk evenwicht

Wanneer we rekening houden met de belangen van dieren en van de natuur, dan richten we de samenleving en het landschap zo in, dat er plaats van leven is voor iedere diersoort die van nature thuishoort in onze samenleving. Dieren die niet bang zijn voor mensen en zelf voedsel kunnen vinden hoeven zich niet te verbergen voor mensen, maar zijn mensen niet tot last, vermits we ze met rust laten.

De samensmelting van evenwaardigheid en balans

Het samenvoegen van evenwaardigheid en balans creëert een krachtige synergie voor een bevredigend leven. Evenwaardigheid in relaties legt de basis voor wederkerigheid, terwijl balans de kwaliteit van inspanningen bepaalt. Door deze principes te omarmen, kunnen we streven naar een levenswijze die niet alleen onze persoonlijke tevredenheid vergroot, maar ook bijdraagt aan een meer evenwichtige en gelijkwaardige wereld.
In een wereld waarin evenwaardigheid en balans centraal staan, ontstaat een vruchtbare voedingsbodem voor persoonlijke groei, sociale cohesie en een duurzaam welzijn. Het pad naar een gelukkig leven onthult zich wanneer we leren te leven met respect voor allen en in harmonie met de ritmes van het bestaan.

Niets doen of niet doen?

Joke J. Hermsen schreef voor De maand van de spiritualiteit het essay “Windstilte van de ziel”.
In dat essay haalt zij Simone Weil aan, die “De geschonden Ziel” schreef.
Net als de Grieken achtte Weil het belangrijkste doel dat een mens na kan streven het zorg dragen voor de ziel, dat zij omschreef als `het bouwen van een architectuur in de ziel'. Ze bedoelde hiermee niet alleen dat de ziel verdiept en ontwikkeld moet worden maar ook dat er een geometrische figuur in aangebracht moet worden, die het evenwicht of equilibrium tussen het lichamelijke en het geestelijke, het bewuste en het onbewuste, het ik en het zelf ondersteunt. Equilibrium is een ander kernbegrip uit Weils denken, waarbij zij zich liet leiden door Pythagoras die dit evenwicht tussen tegengestelden als de hoogst denkbare `harmonie' karakteriseerde. Het ging Weil dus niet zozeer om een keuze voor de ene of de andere pool van een tegenstelling maar om deze zo op elkaar af te stemmen dat ze in evenwicht (balans) zijn. Dat heb ik altijd een van de meest fascinerende aspecten van haar denken gevonden. De architectuur van haar denken is op dit equilibrium gericht, dus op de harmoniserende beweging die tegengestelde polen als ik en zelf met elkaar in evenwicht brengt. Zodra de mens slechts één kant van de tegenstelling opzoekt, gaat het mis, want dan raakt zijn ziel uit evenwicht.

De loutering van de ziel krijgt bij Weil de vorm van het wachten. Wachten in de zin van stilstaan, niets doen, aandachtig kijken en luisteren. `Alle kunst is wachten', schrijft ze, `en ook het ontvangen van inspiratie is wachten'. Wachten is de basis van zowel het creatieve als het spirituele leven. Wachten -in het Frans attendre- en aandacht -attention- liggen volgens Weil niet alleen grammaticaal in elkaars verlengde. Het wachten is de voorwaarde met aandacht naar de wereld, naar jezelf en naar de ander te kunnen kijken. Niet om in een eeuwige lethargie te vervallen, maar als de noodzakelijke tegenhanger van activiteit, ambitie en prestatie, om zo gezamenlijk het mentale evenwicht van de mens te bewaken. `Wachten is het transformeren van tijd in eeuwigheid', schrijft Simone Weil. In het wachten komen we tot een werkelijke aandacht voor de wereld, omdat we tijdens het wachten leeggemaakt worden van onze begrensde en van anderen afgescheiden ik-identiteit, die doorgaans als een obstakel tussen ons en de wereld in staat. In het wachten worden we als het ware veronpersoonlijkt, want ontdaan van de ego-gerichtheid van onze identiteit; daarom ervaren we dat wachten soms ook als bedreigend of onprettig, omdat we de belangen en ambities van ons ik moeten opgeven. Nietzsche beschreef dit wachten als de `onaangename' windstilte van de ziel, omdat dit leeg scheppen het verlies van verworven zekerheden betekent. Maar pas na het wachten kan volgens Weil de verhouding tussen ik en zelf hersteld en verdiept worden.

Tot zover Joke Hermsen met haar citaat van Simone Weil.

De grote vraag die in dit stuk naar voren komt is of Weil oproept tot “niets doen” of het Taoïstische “niet doen”. Eén letter kan een wereld van verschil maken. Welk nut heeft een leven van niets doen, terwijl het evenwicht dat de wereld kan redden bestaat uit louter niet doen: niet overconsumeren, niet zwijgen, niet over de grens van jezelf of een ander gaan, et cetera, et cetera.

Waar gaat het weblog over?

Het gaat op deze websites niet om het zoeken naar compromissen, nuances of polarisatie, maar om een dialoog, gericht op integratie of overstijgen van tegenstellingen.
Wie zich ingraaft in een tegenstelling draagt niet bij aan een oplossing.
Het gaat om de erkenning dat beide kampen een element van de waarheid bevatten en dat deze constatering niet hoeft te betekenen dat er (blijvend) een patstelling is ontstaan. Dat is te lui, te passief en te weinig creatief.
Het gaat verder dan de filosoof Hegel, die het zocht in het overstijgen en opheffen van tegenstellingen via these en antithese naar synthese, zonder recht te doen aan de oorspronkelijke kernen van de tegenstellingen.
We gaan op zoek naar oplossingen die recht doen aan beide kanten en die door hun integratie van de tegenstellingen een nieuw element toevoegen. Nuances en compromissen volgen vanzelf.

Veel in dit weblog te beschrijven situaties zullen als tegenstelling een sociale versus een liberale component hebben.

Het meest sprekende voorbeeld is "respect". Velen hebben het woord voor in de mond, weinigen kunnen het treffend omschrijven.

Het toppunt van vrijheid wordt gezien als een ervaring van verbonden zijn met alle andere wezens en met alles wat bestaat. Het nastreven van een doel dat uitstijgt boven het persoonlijke belang is uiterst bevredigend.

Wikipedia schrijft bijvoorbeeld over de paradox van het "doen door niet te doen".
In hoofdstuk 37 van de Tao Te Ching staat bijvoorbeeld: "Tao is eeuwig niet doende en toch is er niets dat het niet doet". Met andere woorden, Tao doet niets en toch alles. De betekenis van niet doen is in deze zin veranderd. In de eerste betekenis wordt geduid op het niet gehecht zijn aan de resultaten van de actie die men onderneemt, en in de tweede betekenis wordt aangeduid dat men wel alles aanpakt wat men als taak of (levens)opdracht dient te volbrengen. Het 'doende zijnde niet doen' (wu wei wu). Men kan in deze paradoxen doordringen door de hele context, de filosofie of de cultuur waarin deze paradoxen geschreven zijn, te bestuderen.

Het pallet van voorbeelden in onze blogs levert hopelijk begrip en balans op.
Samen kan dit een stap omhoog zijn in bewustzijn.