Agressie door vrouwen of door mannen, is er een verschil?

Over het algemeen zijn mannen vaker betrokken bij fysieke agressie dan vrouwen. Verschillende onderzoeken suggereren dat mannen vaker betrokken zijn bij ernstige vormen van agressie, zoals fysieke gevechten en geweldsdelicten, terwijl vrouwen vaker betrokken zijn bij niet-fysieke vormen van agressie, zoals roddelen, pesten en emotioneel misbruik.
Er zijn echter enkele studies die suggereren dat er geen significant verschil is tussen mannelijke en vrouwelijke agressie, vooral als het gaat om bepaalde vormen van niet-fysieke agressie, zoals verbaal geweld en controle en manipulatie in relaties.
Huiselijk geweld en met name een machtsstrijd wordt in vrijwel gelijke mate gepleegd door mannen als vrouwen. Toch hoor je vrijwel nooit over agressieve vrouwen, laat staan van vrouwen die hun mannelijke partner slaan. De reden is schaamte. Mannen schamen zich om ervoor uit te komen dat zij geslagen worden omdat het weinig mannelijk staat (hij zal wel aanleiding hebben gegeven) en vrouwen schamen hun agressie te erkennen omdat het weinig vrouwelijk staat (en waarom gaat zij niet gewoon weg?).
Het is van oudsher de rol van de man om agressie in te dammen en de rol van vrouwen om agressie niet rechtstreeks te tonen. Nu de man-vrouw-verhouding in de maatschappij steeds gelijkwaardiger wordt, wordt de kans groter dat vrouwen hun agressie direct uiten. Maar de eerste keren zal dat niet erg beheerst verlopen.
Jonge kinderen kunnen oefenen met het uiten van kwaadheid, maar veel meisjes worden beloond voor het inhouden van agressie en juist voor het laten zien van lief gedrag. Daarnaast is het herkennen van agressieve neigingen heel lastig wanneer je meerdere gevoelens tegelijk voelt. Verdriet en kwaadheid, die ongeveer even sterk opkomen, kunnen simpelweg niet tegelijk worden gevoeld. Veel meisjes denken daarom dat zij niets voelen. Vaak gaat dat goed, omdat zij cultureel wel verdriet mogen tonen, want de agressie neemt daarmee ook af. Het wekt de suggestie dat zij iets hebben meegemaakt dat verdriet oproept, terwijl hetzelfde incident bij een jongetje woede zou hebben opgeroepen. Dat verschil is geen door de sexe bepaalde afwijkende reactie, maar een discriminerende, door de cultuur toegestane uitweg.
Volwassen vrouwen die in hun kindertijd weinig geoefend hebben met het uiten van kwaadheid of die sterk afgeleerd hebben om het rechtstreeks te uiten, kunnen in hun relaties vervallen tot extreem agressief gedrag. Wanneer zij een partner kiezen die hun een dominante rol gunnen, kan deze machtspositie verwarring oproepen. Dat gunnen van mannen kan ook een soort passieve vorm van agressie zijn onder het motto “als jij zo graag de baas wil zijn, dan moet je ook maar meer verantwoordelijkheid dragen”. Het gevolg is dat de communicatie en soms ook de taakverdeling in het huishouden niet meer gelijkwaardig is.
Omdat mannen doorgaans fysiek sterker zijn dan vrouwen, zijn ze ook niet zo bang voor agressie. Sommige mannen kunnen zelfs (uit verlegenheid) een glimlach niet onderdrukken, waarmee ze de woede van hun vrouw nog eens extra versterken, want dat wordt gezien als arrogantie of als vermeend superioriteitsgevoel. Helemaal bont maken die mannen het die hun vrouw ook nog eens sexy noemen als zij kwaad zijn. Het windt hun deels op, want de agressie laat soms voor het eerst wel een echt deel van de persoonlijkheid van hun vrouw zien.
Wat te doen als het uit de hand loopt? Er zijn mannen die de politie bellen en hun vrouw geboeid laten afvoeren. Dat kan, en de politie zou het een goed idee vinden, maar er zijn meer wegen naar een vreedzaam Rome. Allereerst moeten de echtelieden zichzelf afvragen of het wel een goed idee is dat zij hun relatie voortzetten.
Zoals Paulo Coelho in Happinez nr 8 2009 stelt. “De laatste tientallen jaren zijn de verwachtingen ten aanzien van het huwelijk als de weg tot zelfverwerkelijking zeer toegenomen. Maar de teleurstelling en de onvrede eveneens”. Coelho vertelt over zijn eigen agressie en zijn verbazing dat mensen zoveel weerstand tegen verandering hebben. Je kunt uiteindelijk (na veel verzoeningspogingen en relatietherapie) altijd nog een einde maken aan een relatie waarin de liefde tot haat is verworden. Maar mensen hebben elkaar niet voor niets gekozen. Zij kunnen juist veel leren van waarom een relatie op een gegeven moment uit de hand loopt. En een nieuwe relatie is ermee gebaat als je iets geleerd hebt van vorige ervaringen.
Het is daarom goed om bij het optreden van de eerste agressie de blik bij jezelf naar binnen te richten en jezelf af te vragen of er parallellen opduiken tussen de relatie van jou en die van jouw ouders of tussen jouw partner en jouw ouder van de andere sekse.
Een inzicht die leidt tot veranderingen in jezelf is de beste voorwaarde tot verbetering van de relatie of voor het vinden van een betere relatie. Daarmee kunnen mannen en vrouwen beiden op zichzelf de balans een stevige duw geven op weg naar vrijheid en gelijkheid.

Alle boeken van Riekje Boswijk-Hummel (bol.com).
Uit de Volkskrant van 2 april 2015.
Pauline Nyiramasuhuko was minister van Gezins- en Familiezaken in Rwanda ten tijde van de genocide in 1994. De in 1946 geboren ambitieuze Hutu-politica was als lid van de toenmalige regering een van de aanstichters van de volkerenmoord op de Tutsi’s. Ze gaf persoonlijk opdracht tot verkrachting van Tutsi-vrouwen alvorens ze werden vermoord en stond er met haar neus bovenop. Ook haar eigen zoon zette ze er toe aan. Ze deelde condooms uit aan soldaten en nam ook zelf een moordwapen ter hand. Tijdens haar berechting ontkende ze haar aandeel in de genocide en beriep zich daarbij op haar sekse; vrouwen doen zoiets niet. Er is gespeculeerd dat ze handelde uit machtswellust én uit angst: haar grootvader was een Tutsi.