We hebben allebei gelijk

In Filosofie Magazine van november 2010 een artikel van Marjan Slob over de vrije wil. Daarin de oplossing van Immanuel Kant voor de controverse tussen natuur en vrijheid. Volgens Kant zetelen we in beide werelden. In de natuur is de mens bepaald, maar zichzelf kan hij de wet opleggen. Als zintuiglijke wezens zijn wij overgeleverd aan de wetten van oorzaak en gevolg. Maar we zijn ook denkende wezens, en in onze reflecties bestaat de vrije wil. Het feit dat we veel (wel 95% volgens Ap Dijksterhuis in Het slimme onbewuste ) onbewust doen, wil nog niet zeggen dat we onvrij zijn, aldus Marc Slors in hetzelfde magazine. Ook de observatie dat milliseconden voor de handeling er al hersenactiviteit zichtbaar is op scans is geen bewijs voor het niet bestaan van de vrije wil. Het is een onderbouwing van de invloed van het onbewuste. Slors haalt Frankfurt aan die stelt dat vrijheid is te begrijpen als een ervaring van harmonie of overeenstemming tussen de wensen, impulsen en verlangens di...

Positieve en negatieve metafysica Wie het wezenlijke van iets ongrijpbaars of metafysisch wil uitdrukken kan dit het beste te doen door duidelijk te maken dat er zowel sprake is van twee waarheden tegelijk als dat noch de ene ogenschijnlijke waarheid noch de andere waarheid van toepassing is. Op deze wijze wordt als het ware de ruimte geschapen om het transcendente (wezenlijke, metafysische, idee, etc.) uit de verf te laten komen. Eckhart Tolle verwoordt het mooi in deze video . Op Wikipedia wordt dit fenomeen met dit voorbeeld uitgelegd. In Brhadaranyaka Upanishad wordt Yajnavalkya ondervraagd door zijn studenten om God te beschrijven. Hij zegt "het Goddelijke is dit niet en het is niet dat" (neti, neti). Zo is het Goddelijke niet echt, zoals wij zelf reëel zijn, noch is het onwerkelijk. Het goddelijke is niet woonachtig in de zin dat mensen leven, noch is hij dood. Het Goddelijke is geen mededogen zoals we gebruik maken van de term, noch is het onbarmhartig. En ga zo ...

Antonio Damasio is een vooraanstaand Amerikaans hoogleraar neurologie. In zijn boek De vergissing van Descartes stelt Damasio dat emoties een noodzakelijke voorwaarde vormen om te kunnen denken. Zonder emoties is het onmogelijk rationeel te zijn. Het was René Descartes (een Frans wiskundige en filosoof, levend van 1596-1650) die stelde dat lichaam en geest van elkaar gescheiden zijn en met elkaar in de pijnappelklier verbonden zijn. Dat geldt volgens Descartes alleen voor de mens en niet voor het dier. Die gedachte pakte desastreus uit voor dieren, die geen geest, maar nog erger: geen gevoel zouden hebben en alleen instinct- en reflexmatige reacties zouden laten zien. Daarmee heeft hij voor eeuwen de compassie van mensen met dieren op onethische afstand gezet. Ook bij mensen zette de visie van Descartes (ik denk dus ik ben) de rede in een veel te dominante positie ten opzichte van gevoelens en emoties. Er is als het ware lange tijd geen gezonde balans meer geweest in die twee in het...

Ruimte om de complexiteit van het leven te omarmen Hein Stufkens (1947) is bekend als auteur van filosofisch-religieuze werken. In 2004 werd zijn boekje “ Gelukkig zijn. De monnik als model (bol.com) ” uitgegeven door Ankh-Hermes. In het boekje staan oefeningen in het leven met paradoxen. Volgens Stufkens denken wij in termen van uitsluiting, terwijl de wijsheidstradities denken in termen inclusiviteit: het is én het een én het ander. Hij roept op om zowel ons licht als onze schaduw te erkennen en te omarmen. Op de weg van en naar je midden zijn goed en kwaad broeders van elkaar. Door paradoxen toe te laten en te accepteren, kunnen we de neiging om alles in goed of slecht te categoriseren loslaten. Dit helpt ons niet alleen om wijzer te worden, maar ook om minder rigide en oordelend in het leven te staan. Het resultaat is een mildere houding ten opzichte van onszelf en anderen, en de ruimte om de complexiteit van het leven te omarmen. Zenmonniken zijn volgens Stufkens de meesters van d...