Ik en mijn brein zijn bewustzijn

In zijn succesvolle boek “We zijn ons brein” schrijft hersenonderzoeker Dick Swaab onder meer over bijna-dood-ervaringen. Dit was vanaf 2007 het terrein van arts Pim van Lommel die het boek “Eindeloos bewustzijn” schreef.
Het boek van Swaab heeft heel wat mensen die hun heil zochten bij spiritualiteit en reïncarnatie doen inzien dat veel van wat door van Lommel wordt beweerd spiegelingen en projecties zouden kunnen zijn van onbewuste hersenactiviteiten.

Tussenstand Pim van Lommel -Dick Swaab 1 : 1.



Ook onderzoekster Susan Blackmore gelooft niet meer in reïncarnatie nadat zij een beroemde collega die onderzoek deed naar parapsychologie verdacht van vervalsing van data. Ze vindt het zelfs een geschift idee.



Dagblad Trouw besteedde in 2010 een aantal keren een opiniepagina aan de nieuwe inzichten met de volgende inleidende alinea:

Neurologen hebben de vrije wil dood verklaard.
Hersenwetenschappers zijn het stilaan eens: de vrije wil bestaat niet. Onze bewuste beslissingen zijn de uitkomst van onbewuste processen waarover we geen controle hebben. Het idee dat een bewust 'ik' aan de knoppen zit, is een illusie.

Tot zover Trouw.

Een antwoord op de hersenhype van Dick Swaab en Victor Lamme komt van Jan Derksen.
In Bevrijd de psychologie zet hij uiteen hoe hersenwetenschappers het goud in de hersenen zoeken in plaats van zich te richten op menselijke motieven, emoties en verlangens. 'Amateurbiologen' noemt hij de neuropsychologen die de psychologie reduceren tot de studie van observeerbaar gedrag en die het werken met emoties naar het alternatieve circuit laveren.
De praktijk van etikettenplakkerij, waarbij elk probleem tot een hersenstoornis wordt uitgeroepen, en het klakkeloos uitdelen van pillen moet een halt worden toegeroepen. Derksen stelt dat er geen oog meer is voor de kwetsbare persoonlijkheid van iemand met ernstige klachten of ambivalente gevoelens.

Tot zover Derksen.

Er zijn ook mensen met spirituele belangstelling die de bevindingen van Swaab en de twijfels over de vrije wil verwelkomen en integreren met hun visie, schijnbaar vanuit de gedachte “hoe minder vrije wil, des te gemakkelijker is de eenheid van bewustzijn met een ander te zien”.
Een voorbeeld is de website A-dvaita, die de artikelenreeks uit Trouw gelinked heeft.

Over de site.

Non-dualiteit

Veel mensen denken dat ze een individu zijn met een vrije wil, dat ze het leven moeten controleren en de juiste keuzes moeten zien te maken.
De non-dualiteit zet deze zienswijze volledig op z'n kop. Zowel onze vrije wil als onze individualiteit zijn denkbeeldig. Non-dualiteit, ofwel a-dvaita, betekent geen-twee. Alles is één bewustzijn en dit ene bewustzijn (dat wij zijn) speelt hier in het universum een spel en bestuurt daarbij alles, het water, de planten en bomen, de dieren en ook de mensen.

Op de site een interview met Frank Jespers, godsdienstwetenschapper aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en auteur van “Nieuwe religiositeit in Nederland”. Een citaat:
Nieuwe spiritualiteit omvat vele andere stromingen: nieuw heidendom (neopaganisme), esoterische bewegingen zoals theosofie en gnostiek, nieuwe volksreligie zoals spiritisme en waarzeggerij, en allerhande alternatieve geneeswijzen.

In deze vormen van nieuwe spiritualiteit speelt de wil een veel minder dominante rol, zegt Frans Jespers. "Het wereldbeeld is holistisch. De mens is deel van een groter geheel en heeft als nietig wezen rekening te houden met geesten, goden en natuurkrachten".
Het geloof in voorbestemming leeft sterk in deze kringen, aldus Jespers. "De wereld verloopt volgens een vastgesteld plan. Je moet je schikken naar wat er voor je is weggelegd. Inzicht verkrijgen in je levensweg: dát is spirituele groei”.



Tot zover Jespers.

Marc Slors is hoogleraar cognitiefilosofie en hield een voordracht voor Studium Generale in Groningen met als titel "Afscheid van de vrije wil? Dat had je gedacht!".

Tenslotte hersenonderzoeker Antonio Damasio.
"Veel van wat wij 'vrije wil' noemen, komt neer op ons vermogen om nee te zeggen tegen dat wat ons biologische zelf wil”.

Deze inzichten maken mij bescheiden. De mens is als het ware van rol gewisseld van actor naar een toeschouwer op de tribune van de wedstrijd tussen het bewuste en het onbewuste.
Dit speelt ook in de gedachte van Eckhart Tolle: de mens heeft er een rol bij gekregen, namelijk van observator. En al die taken kunnen simultaan en tegelijkertijd (in het nu) worden uitgevoerd.