Dierentuinen als bewakers van uitstervende dieren

Dierentuinen staan de laatste decennia onder kritiek van dierenbeschermers. Zij vinden het geen pas hebben dat dieren hun vrijheid ontnomen worden om voor het publiek tentoongesteld te worden. Daar zit natuurlijk iets in, maar de bedreiging van het natuurlijke leefgebied van dieren is zo groot dat veel dierensoorten dreigen uit te sterven. Wanneer deze diersoorten zich zouden kunnen handhaven in een dierentuin zouden hun nazaten weer uitgezet kunnen worden als de bedreiging van hun leefgebied zou zijn gestopt.


Dierentuinen verdienen geld aan bezoekers. Het geld wordt uiteraard besteed aan het onderhouden van de tuinen, maar de directie heeft een economisch belang. Daarnaast claimen dierentuinen een educatief belang te hebben. Daar valt iets op af te dingen. Want wat moet een bezoeker leren? Wordt hij meer betrokken bij het lot van haar soortgenoten door het zien van het dier? Of komt hij op het idee om zelf ook huisdieren te gaan houden als de kinderen enthousiast roepen dat zij ook van dieren houden en een apart soort hond willen.
Dierentuinen fokken met hun dieren en wisselen onderling uit. Naast het instandhouden van de soort levert de aanblik van de schattige jonge dieren weer meer bezoek op. Bij het begin van de winter wordt soms een deel van de overpopulatie weer gedood en deels gevoerd aan de roofdieren.

Is dit een win-win-situatie of leert de bezoeker alleen maar dat een dier geëxploiteerd mag worden en opgesloten. Dieren die zich vervelen slapen veel. Het zijn soms net mensen. Die overeenkomst zal aan de ene kant sympathie opwekken en aan de andere kant onverschilligheid. Mensen moeten ook een groot deel van de dag binnen blijven om de kost te verdienen.
Dierentuinen die hun dieren een meer natuurlijke leefomgeving willen bieden, hebben veel oppervlakte nodig en proberen de dieren in beweging te houden om voedsel te zoeken. Dat maakt de kans dat de bezoeker het dier goed kan bekijken kleiner, maar kan ook het bezoek aan een dierentuin spannender maken: “zullen we wel leeuwen goed kunnen zien”.

De ruimte van dieren in dierentuinen wordt dus steeds groter en in de vrije natuur steeds kleiner.

Het leefgebied van bijvoorbeeld Oerang Oetangs in Indonesië wordt bedreigd door houtkap en bosbranden. Is hun vrijheid dan belangrijker dan het risico dat de soort uitsterft?
Waarom de ene soort wel redden en de andere niet? Omdat Oerang Oetangs zoveel op mensen lijken? Je kunt dit discriminatie noemen, je kunt ook redeneren dat het de menselijke vrijheid is om geld te steken in het redden van dieren die ze zelf willen kiezen.

Wanneer de dieren later weer uitgezet zouden kunnen worden in vrijheid in een natuurlijke omgeving dan kost dat veel geld. Uitzetten is niet simpelweg een dier vervoeren naar de plek van vrijlaten. Het punt is dat het dier gewend is aan mensen en deze gewenning kan betekenen dat het in vrijheid weer mensen gaat opzoeken omdat het daar voedsel verwacht. Onverwacht en ongewild bezoek van dieren kan mensen hinderen. Vandaar dat een natuurlijke angst en afstand houden van dieren ten opzichte van mensen tijd kan kosten om het dier weer aan te leren. Ook het zelf zoeken van voedsel moet het dier weer leren. Dat gedrag weer aan te leren kost tijd en moeite en daarmee geld.

Belangrijk is dat de ene keuze niet ten koste gaat van de andere. Het feit dat een diersoort kan overleven in een dierentuin zou niet de rechtvaardiging mogen zijn om het leefgebied van die soort en van anderen zodanig te verkleinen of aan te tasten dat er geen overleving of ruimte om vrij te leven meer mogelijk is.

Wanneer gaat grenzen verleggen over in balans zoeken?

Opgroeiende kinderen zijn voortdurend bezig hun grenzen te verleggen, al was het alleen maar in de lengte. Zij leren snel en kunnen van alles tegelijk. Wanneer hun ouders hun kroost een gebalanceerde omgeving bieden, kan de jeugd het grenzen verleggen veilig onderzoeken. Wie volwassen wordt en het huis verlaat, gaat in de maatschappij nog enige jaren door met grenzen verleggen. Op een gegeven moment is het verstandig om de neiging om grenzen op te zoeken te verleggen naar het zoeken naar balans. Het kost op een gegeven moment teveel om alsmaar de grens te verleggen en leven in balans spaart tijd, energie en aandacht om op een andere manier te leren. Maar op welke leeftijd is dat het beste?
Kinderen die zich al jong vroegwijs voordoen en bejaarden die koste wat het kost jeugdig willen lijken, worden glimlachend maar meewarrig aangekeken. De waarheid over wat wijs is ligt ergens in het midden en de omslag doe je ook niet van de ene dag op de andere.
Een peuter dat zijn eerste stapjes doet, leert al balancerend vooruit te komen. De bejaarde die twijfelt aan zijn evenwicht en gezichtsvermogen neemt zijn toevlucht tot een rollator. Het zoeken van balans wordt dus vroeg geleerd en het je steeds kwetsbaarder tonen bij het ouder worden is ook een vorm van grens verleggen.

Een belangrijke factor in het omgaan met grenzen is ‘decorum’, 'welvoeglijkheid' en 'fatsoen', oftewel 'het zich in bepaalde omstandigheden passend weten te gedragen'. Jongeren leren hun grenzen door schade en schande kennen en ouderen laten hun beperkingen gelaten over zich heen komen.
Een andere aspect is het optimaal benutten van talent. Wanneer je jong bent, benut je jouw talenten optimaal, wanneer je tot het uiterste gaat. Wanneer je ouder bent, benut je jouw talenten optimaal als je een win-win-situatie creëert, voorzichtig bent en weet te geven en weet te nemen.

In onze maatschappij is er geen consensus over het optimale moment om te stoppen met het grenzen verleggen. Het is cool om jong en krachtig te lijken en daarbij hoort grenzen verleggen. Wie zich inhoudt, schept ruimte voor een ander die vervolgens door de ander meteen wordt ingenomen, zo lijkt het. Dan kun je beter die ruimte voor jezelf houden.
Dat is jammer, want zo lijkt "in balans zijn" minder sexy. Wat rest is moed en wijsheid.

Geef me de kracht om te veranderen wat niet te accepteren is.
Geef me de moed om te accepteren wat niet te veranderen is.
Geef me de wijsheid om het verschil hier tussen te zien.

Waar gaat het weblog over?

Het gaat op deze websites niet om het zoeken naar compromissen, nuances of polarisatie, maar om een dialoog, gericht op integratie of overstijgen van tegenstellingen.
Wie zich ingraaft in een tegenstelling draagt niet bij aan een oplossing.
Het gaat om de erkenning dat beide kampen een element van de waarheid bevatten en dat deze constatering niet hoeft te betekenen dat er (blijvend) een patstelling is ontstaan. Dat is te lui, te passief en te weinig creatief.
Het gaat verder dan de filosoof Hegel, die het zocht in het overstijgen en opheffen van tegenstellingen via these en antithese naar synthese, zonder recht te doen aan de oorspronkelijke kernen van de tegenstellingen.
We gaan op zoek naar oplossingen die recht doen aan beide kanten en die door hun integratie van de tegenstellingen een nieuw element toevoegen. Nuances en compromissen volgen vanzelf.

Veel in dit weblog te beschrijven situaties zullen als tegenstelling een sociale versus een liberale component hebben.

Het meest sprekende voorbeeld is "respect". Velen hebben het woord voor in de mond, weinigen kunnen het treffend omschrijven.

Het toppunt van vrijheid wordt gezien als een ervaring van verbonden zijn met alle andere wezens en met alles wat bestaat. Het nastreven van een doel dat uitstijgt boven het persoonlijke belang is uiterst bevredigend.

Wikipedia schrijft bijvoorbeeld over de paradox van het "doen door niet te doen".
In hoofdstuk 37 van de Tao Te Ching staat bijvoorbeeld: "Tao is eeuwig niet doende en toch is er niets dat het niet doet". Met andere woorden, Tao doet niets en toch alles. De betekenis van niet doen is in deze zin veranderd. In de eerste betekenis wordt geduid op het niet gehecht zijn aan de resultaten van de actie die men onderneemt, en in de tweede betekenis wordt aangeduid dat men wel alles aanpakt wat men als taak of (levens)opdracht dient te volbrengen. Het 'doende zijnde niet doen' (wu wei wu). Men kan in deze paradoxen doordringen door de hele context, de filosofie of de cultuur waarin deze paradoxen geschreven zijn, te bestuderen.

Het pallet van voorbeelden in onze blogs levert hopelijk begrip en balans op.
Samen kan dit een stap omhoog zijn in bewustzijn.