De inschatting van de waarheid is persoonlijk.

Denk zelf en durf te twijfelen
Posts tonen met het label economie. Alle posts tonen
Posts tonen met het label economie. Alle posts tonen

Statische en dynamische kwaliteit

Hoe heeft het zich ontwikkeld?

Wijsgeer Empedocles (490-430 voor Christus) verkondigde de theorie dat alle stoffen waren opgebouwd uit vier elementen. Deze vier elementen (aarde, water, lucht, vuur) kwamen vroeger in de metafysica van volkeren uit alle hoeken van de wereld voor, bij indianen, Grieken, Joden (Kabbala), boeddhisten en Chinezen. Waarschijnlijk hebben veel denkers gezocht naar beelden die de menselijke ontwikkeling als individu en als cultuur verduidelijken.
De elementen kunnen ook gerangschikt worden in verschillende dimensies, namelijk (vast-los, laag-hoog, donker-licht, passief-actief, dood-levend, materieel-geestelijk-spiritueel, oud-nieuw, statisch-dynamisch, onbewust-bewust, amoreel-moreel, onvrij-vrij, et cetera).

Toen de natuur- en scheikunde zich ontwikkelden weten we wat de chemische eigenschappen van stoffen zijn. Het had geen zin meer om de klassieke visie van elementen letterlijk te nemen. Maar figuurlijk, als metafoor voor het leven, ontwikkeling en transformatie, is het aardig om de eigenschappen van de elementen te vergelijken met moderne opvattingen.
Bijvoorbeeld met die van Robert M. Pirsig die zover gaat dat hij de waarde "kwaliteit" als drijvende kracht en fundamentele bouwstof (element) ziet van alles (object en subject) en daarmee van de evolutie. Pirsig doet middels zijn theorie van de Metafysica van de Kwaliteit een poging om westerse en oosterse filosofie te verbinden.
Hij maakt onderscheid tussen statische kwaliteit (waardepatronen) en dynamische kwaliteit.
Statische waardepatronen zijn onder te verdelen in vier stelsels:
• anorganische patronen,
• biologische patronen,
• sociale patronen,
• intellectuele patronen.

Deze vier stelsels zijn alomvattend. Er is niets volgens Pirsig dat in deze indeling niet ondergebracht kan worden. Daarbij zijn de vier stelsels onafhankelijk en zelfs tegengesteld ten opzichte van elkaar. Binnen elke laag is een synthese van tegenstellingen aan de orde. Elke laag van patronen is volgens Pirsig (moreel) verheven boven de voorgaande. Dit maakt waardeoordelen tussen die niveaus mogelijk.

Gecombineerd met de elementen levert dit de volgende tabel op.

Element Statische kwaliteit Steekwoorden en beschrijving
Aarde De anorganische laag is de laag van de materie, van de atomen en moleculen.
Dit is de laag waaruit alle dingen zijn opgebouwd. Zonder deze laag bestond er geen leven.

bodem, een fundament om op te bouwen, ontvangend, groeizaam, voedzaam, houvast gevend en bestendigend.
Water Biologische patronen

Alle levende organismen zijn opgebouwd uit cellen. Er vindt specialisatie en samenwerking plaats gericht op overleven.

vruchtbaarheid, leven, verfrissing, stroming, eb en vloed, vervloeiing, afkoeling, begrenzing, overstroming en verwoesting.
Lucht De sociale laag is de laag van het samenleven van biologische organismen.

De sociale laag maakt het mogelijk dat mensen op een manier samenleven waardoor ruimte ontstaat voor zaken die het zuiver biologische ontstijgen.

zuurstof, leefbaarheid, vrijheid, verbinding, dynamiek.

Lucht is de drager van klank, ze communiceert, vervaagt, lost op, transporteert het zonlicht, brengt regen en bliksem.
Vuur Intellectuele patronen

De intellectuele laag is de laag van de zelfverwerkelijking van ieder individu en van de mensheid. De mens is in staat boven zich zelf uit te stijgen en kennis en ervaring te accumuleren.

warmte; het is energie en geeft energie, licht, zichtbaarheid, biedt voortgang, avontuur, samensmelting. Vuur is reinigend, geeft spanning, beweging, biedt gevaar. Het geeft verbranding, uitzetting, kracht, verschroeiing en vernietiging.


Dynamische kwaliteit is volgens Pirsig de bron van alle verandering, de kwaliteit van de vrijheid, de "bron" van de vrije wil.
Maar wanneer je (jezelf of iets) op een verantwoorde manier wilt veranderen, moet je -voordat je iets verandert- weten wat constant moet blijven. In termen van Pirsig: welk statisch patroon moet in acht (waarde) worden gehouden?

Alle vier waardepatronen moeten hun kwaliteit houden, anders is sprake van teloorgang.

Dynamische kwaliteit creëert de wereld waarin wij leven, maar statische kwaliteit is noodzakelijk om haar in stand te houden. Alleen maar in stand (willen) houden loopt telkens uit op stagnatie, het verhinderen van verandering of op het verbieden van het afwijkende.
Het is zaak telkens de balans te zoeken tussen beide kwaliteiten.
Mensen zoeken naar kwaliteitservaringen om ergens helemaal in op te gaan, om “in flow te zijn” of met hart en ziel ergens voor gaan en zo in een balans te zijn, die leidt tot vrijheid, bevrediging, geluk en creaties.

Het is veelbetekenend dat waardeoordelen en de invloed van geld (als het middel, het kapitaal vergroten als doel in het voortbestaan van de aarde) tegenwoordig (wederom) ter discussie staan.
De een wil economische groei om de aarde beter te maken, de ander vindt eenzijdig gericht zijn op economische groei juist een gevaar.
Het is een gevecht tussen intellectuele en sociale waardepatronen. De een denkt dat economische groei leidt tot dynamische kwaliteit, de ander ziet de essentiële statische waardepatronen in gevaar komen.

De huidige mondiale ontwikkelingen in de economie bekijkend in termen van de klassieke elementenleer laat zien dat er veel gevaren op ons afkomen: bodem, water en lucht worden vervuild, veel leven wordt vernietigd, biodiversiteit neemt af, het klimaat wordt warmer, mogelijk te warm.

Wat belangrijk is om in de gaten te houden is de ontwikkeling van vrijheid binnen de mondiale samenleving. Is er wel sprake van dynamische kwaliteit? Zijn de statische waardepatronen nog intact? Zijn de voor- en nadelen van de voortgang van de geschiedenis voor de keuzevrijheid van het individu in of uit balans? Neemt het aantal mensen met honger toe of neemt het af? Krijgen steeds meer mensen gelijke kansen op geluk? Is er sprake van een harmonische ontwikkeling in kwaliteit van leven en indien niet, zijn we mondiaal zo georganiseerd dat er effectieve en positieve sturing mogelijk is?

Zie ook: "Dialectiek, krachten gebundeld voor een hoger doel".

Waarheid wordt door de mens gemaakt

In de geschiedenis is de manier waarop tegen waarheid werd aangekeken aan verandering onderhevig.

Rob Wijnberg schrijft voor de Correspondent. Een citaat uit een artikel over zijn analyse van de tijdgeest.
Is dit het tijdperk van globalisering, verdwijnende grenzen en Europese integratie? Of juist van groeiend nationalisme, immigratiebeperking en eigen land eerst? Is dit de tijd van multinationals, het grootkapitaal en de 1 procent? Of juist van de start-up, crowdfunding en de 99 procent? Is het de tijd van revolutie, opstand en protest? Of juist van technocratie, onverschilligheid en apathie? Is dit de tijd van duurzaam, ambachtelijk en lokaal? Of juist van fossiel, massaproductie en outsourcing?
Misschien is het antwoord wel: het is de tijd van al deze dingen tegelijk.

Het fenomeen public relations (pr) raakte geïnstitutionaliseerd en zou in enkele decennia uitgroeien tot een van de grootste en meest invloedrijke industrieën in de westerse wereld (alleen al de reclametak is anno 2014 goed voor 500 miljard dollar omzet per jaar).
Communicatiestrategen, pr-medewerkers, spindoctors, marketeers en reclamemakers werden de allesbepalende architecten van onze informatievoorziening. Nagenoeg alle belangrijke informatiestromen − van nieuws tot politiek tot wetenschap tot kunst − raakten onderhevig aan de wetten van de pr: afstemming op doelgroepen en beoordeling op bereik en rendement.

Waarheid als product reduceert alles − van politiek tot informatie tot wetenschap tot onderwijs tot kunst − tot een vorm van behoeftebevrediging zonder onderliggend doel.
Het maakt van politiek een ‘pitch’, van informatie een ‘format’; van kunst een ‘concept’, van onderwijs een ‘formule’. Niet om te overtuigen, te informeren, aan het denken te zetten of te leren, maar om ‘te bevredigen’.
Hierin schuilt, volgens mij, de kern van onze tijd. Het verklaart waarom de meeste politieke partijen nauwelijks nog van elkaar verschillen, behalve in koopkrachtplaatjes. Het verklaart waarom onderwijsinstellingen zijn uitgegroeid tot diplomafabrieken op zoek naar de hoogste score in de ‘rankings’. Het verklaart waarom solidariteit afbrokkelt en winstbejag op korte termijn regeert.
En, het verklaart waarom 80 procent van de (westerse) burgers zo tevreden is met het eigen leven en een even groot percentage zo bezorgd over de samenleving als geheel: onze behoeften worden ruimschoots bevredigd, maar we hebben nauwelijks een idee van het waarom en waartoe.

Het hele artikel lezen? Klik op: de correspondent.


Politici laten kiezers hun eigen mening consumeren en Google past zijn zoekresultaten aan aan het profiel van de zoeker. Iets soortgelijks geldt voor de media, de kunst, het onderwijs en de wetenschap.

Omdat zoveel mensen spelen met de waarheid en omdat het onmogelijk een objectieve waarheid te verkondigen draait schrijfster Sarah Gagestein het om. Zij stelt:
"door in te spelen op beelden waarin we geloven en door ideeën slim te framen kun je net als succesvolle politici en reclamemakers andere mensen onzichtbaar overtuigen. Maak zonder manipulatie jouw boodschap zo herkenbaar dat ze het direct met je eens zijn".

De psychologie van onzichtbaar overtuigen met framing (bol.com).

Framing is niet gemakkelijk, het gaat ook vaak mis, denk aan Balkenende's oproep tot wat meer VOC-mentaliteit. De Verenigde Oost-Indische Compagnie stond niet alleen voor verkenning en ondernemerschap, het stond ook voor slavenarbeid en uitbuiting.

Gagestein's vuistregels zijn de volgende.
  1. eerst waarden, dan woorden en beelden
  2. wees duidelijk en kies voor eenvoud
  3. een zwarte lijst leert jouw foute woorden snel af
  4. wees consistent en hou vol
  5. heb lol in het spel van framen.

Volgens Gagestein hoef je je over jouw integriteit geen zorgen te maken, zolang je frames dicht bij je eigen overtuigingen houdt. 

Weer anders wordt het wanneer Kunstmatige Intelligentie (AI) wordt ingezet om de waarheid te manipuleren. Het leidt tot nieuwe gewetensvragen.

Macht en onmacht, wie betaalt en wie verdient?

Terugkijkend op 2011 zijn er veel nieuwsitems over machtswisseling en de economische crisis. Er werd in veel landen geprotesteerd tegen machtsmisbruik. In eigen land was er de kwestie van seksueel misbruik van kinderen door de R.K.-clerus in de jaren na de 2e Wereldoorlog. Er waren voorbeelden van onderdrukking van mensen door establishment, van vrouwen door mannen, van dieren door (religieuze) mensen, van kinderen door ouderen. Kortom, velen die machtig zijn, misbruikten hun macht om perverse doelen te bereiken.
De mens wil zich veilig voelen en vrij zijn. Macht en geld lijken daarvoor behulpzaam.
Macht is doel. Geld is middel. Vrijheid is uitgangspunt, middel en doel. Machtig zijn en veel geld verdienen lijkt de manier om vrijheid te realiseren.
De wereld beweegt in twee richtingen tegelijk. Er is de globalisering, waarbij bedrijven en organisaties zich grootschaliger en internationaler oriënteren om economisch te groeien. Als tegenbeweging gaan individuen zich lokaler organiseren om het leven op een menselijke maat beheersbaar te houden. De vrije markt lijkt wel lagere prijzen op te leveren, maar is dit wel op een eerlijke manier gebeurd?
Wanneer economische groei stagneert dan lopen veel mensen het risico dat zij hun schulden niet meer kunnen afbetalen. Veel mensen hebben op de pof gekocht, maar hun financiële situatie is door de economische crisis verzwakt. Zij komen in een neerwaartse spiraal.
De media spelen daarbij hun eigen rol: zij kunnen mensen en bewegingen maken en breken. De uitbraak van ziekten kan een hele sector ruïneren. Had de grootschalige groentesector uit hebzucht zichzelf door zich te richten op export te kwetsbaar gemaakt of is het domme pech? Waren de media niet te snel met paniekerige berichten?
Zijn bankiers te vertrouwen, zijn banken de steun van overheden en de belastingbetaler wel waard? Er wordt voor vele miljarden aan steun toegezegd om de economie te redden, maar een transparante analyse van het probleem dat de crisis veroorzaakte is nog niet gegeven. Moet de burger / kiezer dit pikken? Zijn er mensen die profiteren van de crisis en die anderen zand in de ogen strooien om te verhinderen dat hun fraude zichtbaar wordt?
Economen lijken de crisis zelf niet te kunnen doorgronden; experts spreken elkaar tegen of geven slechts de halve waarheid. Ze beweren dat het om vertrouwen gaat, maar wie is er nog te vertrouwen?
Politici lijden aan het zelfde euvel: zij lijken meer te gaan voor het eigen belang op korte termijn dan het algemeen belang op lange termijn.
Het is voor iedereen zaak om zelf na te denken en niet te vertrouwen op externe krachten. Die lijken te zijn verworden tot gewetenloze commerciële belangengroepen.
Het individu staat na de ontzuiling opnieuw voor de keuze met wie zich te verbinden in nieuwe structuren. Ten opzichte van het verleden is veranderd dat er niet meer één waarheid bestaat, maar dat meerdere waarheden naast elkaar bestaan. Wie niet en-en kan denken en zich houdt aan evenwaardigheid, die wordt vroeg of laat doelwit van spot of verzet. Terecht.
Het gaat erom tegenstellingen te overstijgen en om een positief doel te schetsen op weg naar evenwicht en balans. Zo kan de crisis worden omgezet in een kans. Maar aansprekende leiders zijn nog niet opgestaan. Mogelijk zijn die uit de tijd.

Aanbevolen artikelen

Sommige zaken vereisen balans om effectief te kunnen zijn

Concrete en abstracte voorbeelden van evenwicht Wij mensen blijven in balans door tegelijkertijd onze linker helft en rechter helft aan te s...

Ongrijpbare thema's


Veel bijdragen gaan over ongrijpbare begrippen als waarheid, vrijheid en liefde. Door te accepteren dat meerdere gezichtspunten mogelijk zijn, kan voorkomen worden dat er ver- en geoordeeld wordt.

Leeswijzer

Zoals er ook vele wegen naar Rome zijn, bied ik meer ingangen naar mijn artikelen. Er is een overzicht van titels, van steekwoorden en er is een zoekmachine. De artikelen op mijn blog zijn geschreven vanuit een samenhangend geheel
Klik hier voor het overzicht van de laatste titels met telkens een paar inleidende zinnen of alle artikelen compleet van recent tot ouder.
Het vinden van artikelen gaat het gemakkelijkst via de labels, steekwoorden en onderwerpen op de internetversie.

Profiel en privacy

auteurOp mijn persoonlijke website geef ik aan hoe ik de privacy van de bezoekers van mijn sites in acht neem, mede in het kader van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming).

Op mijn website bertstoop.nl geef ik aan hoe ik in het leven sta en wat de gedachte is achter veel van mijn artikelen. Via die site is ook contact mogelijk en is een overzicht te zien van mijn andere blogs en websites.

Terug naar het begin