Negatieve en positieve vrijheid

Mensen willen vrij zijn om de dingen te doen waar ze van denken dat ze gelukkig worden. De meesten zijn niet vrij om al hun tijd daaraan te besteden, er moet ook gewerkt worden om de welvaart te ondersteunen. Volgens de Britse filosoof Isaiah Berlin is het overgrote deel van de mensheid bereid om vrijheid in te leveren ten gunste van andere doeleinden: veiligheid, status, welvaart, macht, deugd, beloningen in het hiernamaals; of bijvoorbeeld rechtvaardigheid, gelijkheid of broederschap”.

In de opvoeding van kinderen wordt vrijheid stapje voor stapje toegelaten terwijl hen ondertussen wordt geleerd om die vrijheid te kunnen hanteren en om rekening te houden met de vrijheid van anderen.
Kinderen zijn vrij van al te veel verantwoordelijkheid en zij worden geacht op school zoveel mogelijk tot zich te nemen wat de cultuur en samenleving wil overdragen.
In onze gezonde, volwassen jaren dragen we -als het goed is- bij aan een samenleving waarin we in ruil een deel van onze tijd voor onszelf kunnen besteden aan creatieve zaken, ontspanning etc.. Op het laatst, wanneer we oud zijn, worden we weer afhankelijk van de samenleving, terwijl we weer in relatieve vrijheid kunnen genieten van de laatste levensjaren.

De totale hoeveelheid vrijheid blijft over de jaren gelijk, maar het geluk verschuift in haar verschijningsvorm.

Isaiah Berlin maakt onderscheid in positieve en negatieve vrijheid. Negatieve vrijheid is vrijheid van … en positieve vrijheid om of tot ….
Vrijheid van willekeur, vernedering, censuur en ziekte. Negatieve vrijheid is voorwaarde voor positieve vrijheid. Wanneer je doodziek bent, ben je nauwelijks vrij om te doen wat je wilt. Gezondheid kan worden gezien als vrijheid van belemmerende ziektes. Mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint.
Vrijheid tot kent vele voorbeelden waarvan we denken gelukkig te worden. Te denken valt aan het aangaan van relaties met wie we willen of creatieve bezigheden waarmee we onze talenten inzetten of het geven van onze mening. Voor Berlin gaat het over de mate waarin iemand meester is over zijn eigen bestaan en betrekking heeft op de waarde van gemeenschap, culturele identiteit en culturele zelfbeschikking.
Soms valt negatieve vrijheid samen met tolerantie, dan weer met onverschilligheid. Dit is positief wanneer er niet geoordeeld wordt of niet toegegeven aan verslavende verleidingen, minder fraai is dit wanneer er geen compassie is met mensen en dieren die lijden.
Politiek gezien valt socialisme samen met de vrijheid van om te komen tot vrijheid tot. Bijvoorbeeld de vrijheid van armoede om de vrijheid te hebben tot deelname aan de samenleving. Het liberalisme is altijd bezig om de vrijheid te bevechten om niet belast te worden met de verantwoordelijkheid die anderen proberen te ontlopen.
Beide opvattingen zijn redelijk en de meeste politieke partijen proberen deze brug dan ook te slaan, soms met toevoeging van een eigen element als "religie"; "milieu" of "dierenwelzijn".

Berlin: Twee opvattingen over vrijheid (bol.com).

Paul Teule definieert vrijheid als ruimte. Naarmate de ruimte waarin ik mij kan bewegen groter is, wordt ook mijn vrijheid vergroot.
Om te kunnen doen wat je wilt, moet de ruimte van de vrijheid niet alleen leeg zijn, maar ook gevormd en ingericht. Daarbij hebben we anderen nodig: we moeten onze vrijheid niet alleen op elkaar, maar ook met elkaar veroveren. Vanuit dit perspectief houdt Paul Teule al onze vrijheden opnieuw tegen het licht, met verrassende inzichten over normen en waarden, de vrijheid van meningsuiting, de vrije markt, alcohol en drugs en de vrijheid van Nederland in de EU.

Uit Bres, (Tijdschrift voor) bewustzijn in beweging; themanummer "Vrijheid"; maart-april 2015.
De mens zit al 'gevangen' in de drie voor ons waarneembare dimensies van ruimte en tijd. We hebben nu al moeite met Einstein's begrip 'de ruimtetijd'. De 'vlakmens' ziet de ruimte niet, de driedimensionale mens heeft moeite om de 'hogere', de geestelijke dimensie te zien, die toch al in hem aanwezig is, maar die vaak nog niet of onvoldoende ontsloten is - of die vergeten is, zoals de gnostiek zegt.
In de gnostiek was de mens een geest, verbonden met het goddelijke. De mens wilde daar vrij van komen, incarneerde dus in een aards lichaam en vergat zijn God, die nog slechts als een vonkje in hem leefde. Zo werd de mens juist onvrij. Hij moet de weg weer terug zien te vinden en ontdekken dat het goddelijke niet gelijk is  aan wetten en verboden, maar aan liefde.
Werkelijke vrijheid is innerlijke vrijheid. Deze bereik je door eerlijk, zuiver en aandachtig waar te nemen zonder te oordelen, aldus het boeddhisme. Ook door vrij te komen van je begeerten naar en je gehechtheden aan materie en zelfs die aan mensen. Geniet rustig van momenten van samenzijn, maar zie de ander niet als je bezit. Heb en herdenk rustig je verleden, maar maak je er wel van los. Kijk rustig naar de toekomst maar maak je er niet al te druk om: leef in het nu.

Vrijheid en liefde
Vrijheid en liefde staan los van elkaar en kun je met elkaar verbinden. Het resultaat kan krachtig zijn.

Kwaliteit van leven
Liefdevol Liefdeloos
Vrijheid tot Je mag er zijn en jezelf uitdrukken Je kunt liefde zoeken waar je maar wilt
Vrijheid van Je kunt gaan en staan waar je wilt Je ontbindt; je verstopt jezelf

Het is een paradox: ze zijn onafhankelijk, maar zonder vrijheid geen liefde en zonder liefde geen vrijheid.

Teule: Vrijheid voor gevorden (bol.com).

En ook