Vox populi, de zwevende kiezer heeft gelijk

Politici en kiezers hebben niet de naam dat zij consistent zijn in hun politieke koers. Het excuus van de politicus is dat hij na verkiezing compromissen moet sluiten omdat er anders geen regering of bestuur mogelijk is. Het gevolg is dat politici in de ogen van veel kiezers niet betrouwbaar zijn. Bij nieuwe verkiezingen worden telkens nieuwe beloften gedaan om weer zo veel mogelijk stemmers te verzamelen.
Bij de Eerste Kamerverkiezingen komen lijsttrekkers van de Tweede Kamer op TV die je niet zelf kunt kiezen, maar die in de media beter overkomen dan hun collega's uit de provincie. Geen wonder dat veel kiezers af en toe van stem wisselen om vooral af te straffen wat niet is ingelost en om de hoop te vestigen op een partij die een koers zegt te gaan varen die bij de ontvanger wel binnenkomt. Ook opiniepeilers hebben er een beste boterham aan. Stiekem hebben ze ook nog een beetje invloed, dus via peilingen zijn ook uitslagen te manipuleren.
Veel stemmers houden er niet van om te verliezen en stemmen daarom op een partij die opkomt in de peilingen: het bandwagon-effect, oftewel de verlokking om bij de winnaar te willen horen. Het gevolg is dat de uitslag vooral weerspiegelt welke partij het beste een bepaald imago heeft weten op te bouwen en niet per se of de inhoud van het verkiezingsprogramma overeenkomt met de mening van de kiezer.
De kiezer leest als het ware tussen de regels door en hoort bewust of onbewust zaken die meekomen in de communicatie, maar die niet altijd zo bedoeld zijn. De zwevende kiezer is het gevolg van een steeds losser worden samenleving en een steeds meer opportunistisch wordende politicus waarvoor het belangrijk is te weten hoe hij of zij overkomt. Kleine groepen zijn beter in het inschatten van toekomstige ontwikkelingen dan individuen. Bekend voorbeeld is het schatten van het aantal bonen in een potje. Laat de extremen weg en het resultaat is vaak weinig afwijkend van het werkelijke aantal.
Dit fenomeen heet, vertaald naar de politiek, Vox Populi, de stem van het volk. Partijen met extreme opvattingen hebben moeite om de kiesdrempel te halen. Halen ze die toch dat is het als samenleving verstandig om daar minimaal notie van te nemen en te onderzoeken wat daarvan de reden is.

Een samenleving besturen via een democratisch principe is een complexe zaak. Door de werking van het gelijk van grote groepen zou het voor elk individu verteerbaar moeten zijn dat het niet altijd zo gaat als hij of zij wil. Wie er toch niet tegen kan zou eens een studie moeten maken van het eigen ego of meer geduld moeten oefenen. Een nieuwe ronde, nieuwe kansen.

Voor een voorbeeld van mannetjes maken, zie Mark Rutte in actie. Maar wie te lang blijft zitten, kan om heel onbeduidende redenen struikelen.

Jean Pierre Geelen in de Volkskrant.
"Zo illustreren ook de kopstukken uit de landelijke politiek hun onvermogen om op een aansprekende manier aandacht te vragen voor de provinciale verkiezingen. Media worstelen met hetzelfde probleem. Dat leidt op televisie tot krankzinnige gymnastische oefeningen aan de rekstok, waarbij de kijker geacht wordt mee te buigen. Het Statenlid van de Fryske Nasjonale Partij in 'debat' met de SGP Zuid-Holland. Fractieleiders uit de landelijke politiek tegenover elkaar, slalommend tussen opiniepeilingen en daar weer de gemiddelden van.

Dat valt media aan te rekenen, maar de politiek doet er minstens net zo hard aan mee de kiezer in opperste verwarring te brengen. Die ziet door de bomen het democratische bos allang niet meer. Niet zo gek dat hij het stemhokje niet meer weet te vinden".

Waarheid wordt door de mens gemaakt

In de geschiedenis is de manier waarop tegen waarheid werd aangekeken aan verandering onderhevig.

Rob Wijnberg schrijft voor de Correspondent. Een citaat uit een artikel over zijn analyse van de tijdgeest.
Is dit het tijdperk van globalisering, verdwijnende grenzen en Europese integratie? Of juist van groeiend nationalisme, immigratiebeperking en eigen land eerst? Is dit de tijd van multinationals, het grootkapitaal en de 1 procent? Of juist van de start-up, crowdfunding en de 99 procent? Is het de tijd van revolutie, opstand en protest? Of juist van technocratie, onverschilligheid en apathie? Is dit de tijd van duurzaam, ambachtelijk en lokaal? Of juist van fossiel, massaproductie en outsourcing?
Misschien is het antwoord wel: het is de tijd van al deze dingen tegelijk.

Het fenomeen public relations (pr) raakte geïnstitutionaliseerd en zou in enkele decennia uitgroeien tot een van de grootste en meest invloedrijke industrieën in de westerse wereld (alleen al de reclametak is anno 2014 goed voor 500 miljard dollar omzet per jaar).
Communicatiestrategen, pr-medewerkers, spindoctors, marketeers en reclamemakers werden de allesbepalende architecten van onze informatievoorziening. Nagenoeg alle belangrijke informatiestromen − van nieuws tot politiek tot wetenschap tot kunst − raakten onderhevig aan de wetten van de pr: afstemming op doelgroepen en beoordeling op bereik en rendement.

Waarheid als product reduceert alles − van politiek tot informatie tot wetenschap tot onderwijs tot kunst − tot een vorm van behoeftebevrediging zonder onderliggend doel.
Het maakt van politiek een ‘pitch’, van informatie een ‘format’; van kunst een ‘concept’, van onderwijs een ‘formule’. Niet om te overtuigen, te informeren, aan het denken te zetten of te leren, maar om ‘te bevredigen’.
Hierin schuilt, volgens mij, de kern van onze tijd. Het verklaart waarom de meeste politieke partijen nauwelijks nog van elkaar verschillen, behalve in koopkrachtplaatjes. Het verklaart waarom onderwijsinstellingen zijn uitgegroeid tot diplomafabrieken op zoek naar de hoogste score in de ‘rankings’. Het verklaart waarom solidariteit afbrokkelt en winstbejag op korte termijn regeert.
En, het verklaart waarom 80 procent van de (westerse) burgers zo tevreden is met het eigen leven en een even groot percentage zo bezorgd over de samenleving als geheel: onze behoeften worden ruimschoots bevredigd, maar we hebben nauwelijks een idee van het waarom en waartoe.

Het hele artikel lezen? Klik op: de correspondent.

Politici laten kiezers hun eigen mening consumeren en Google past zijn zoekresultaten aan aan het profiel van de zoeker. Iets soortgelijks geldt voor de media, de kunst, het onderwijs en de wetenschap.

Omdat zoveel mensen spelen met de waarheid en omdat het onmogelijk een objectieve waarheid te verkondigen draait schrijfster Sarah Gagestein het om. Zij stelt:
"door in te spelen op beelden waarin we geloven en door ideeën slim te framen kun je net als succesvolle politici en reclamemakers andere mensen onzichtbaar overtuigen. Maak zonder manipulatie jouw boodschap zo herkenbaar dat ze het direct met je eens zijn".

De psychologie van onzichtbaar overtuigen met framing (bol.com).

Framing is niet gemakkelijk, het gaat ook vaak mis, denk aan Balkenende's oproep tot wat meer VOC-mentaliteit. De Verenigde Oost-Indische Compagnie stond niet alleen voor verkenning en ondernemerschap, het stond ook voor slavenarbeid en uitbuiting.

Gagestein's vuistregels zijn de volgende.

1. eerst waarden, dan woorden en beelden
2. wees duidelijk en kies voor eenvoud
3. een zwarte lijst leert jouw foute woorden snel af
4. wees consistent en hou vol
5. heb lol in het spel van framen.

Volgens Gagestein hoef je je over jouw integriteit geen zorgen te maken, zolang je frames dicht bij je eigen overtuigingen houdt. 

Weer anders wordt het wanneer Kunstmatige Intelligentie (AI) wordt ingezet om de waarheid te manipuleren. Het leidt tot nieuwe gewetensvragen.