Balanceren tussen twee polen
12 november is de dag van respect.Wie op Internet gaat kijken, vindt weinig wat duidelijk maakt wat de gedachte achter respect is. Dat is jammer, want het begrip respect hoeft niet zo lastig te zijn. Je gaat het pas zien als je het door hebt, zou Johan Cruijff zeggen.
Het begrip respect kan lastig zijn omdat je twee dingen tegelijk moet afwegen. Je moet de balans -van sociaal en liberaal zijn- zien en tegelijkertijd in stand houden. Kom je te dichtbij, bijvoorbeeld vanuit betrokkenheid dan geef je ander te weinig ruimte. Geef je de andere alle ruimte, dan neigt dat naar onverschilligheid of lafheid.
Het balanceren tussen de juiste afstand en betrokkenheid is respect. Het is als elastiek: het verbindt en er zit enige rek in. In tijden van virusinfecties: wat is de juiste afstand om op een gezonde manier met elkaar om te gaan?
Kom je te dichtbij dan mis je het overzicht. Houdt je de juiste afstand aan dan zie je met wie je te maken hebt (de schrijver van dit blog).
Respect houdt altijd een zekere moeite doen in. Je hebt vanuit eigen belang de neiging om te handelen, maar om een of andere sociale reden houdt je jezelf in. Bijvoorbeeld, wanneer een bejaarde de weg oversteekt, probeer je niet rakelings te passeren. Je weet dat je daarmee die bejaarde bang maakt, omdat deze niet snel weg kan komen, wanneer hij/zij zich in gevaar voelt. Het je verplaatsen in de bejaarde is een vorm van betrokkenheid.
Hoe toon je respect?
Om respect het beste over te brengen, zijn er een paar dingen waar je rekening mee kunt houden.
- Luister actief naar wat de ander te zeggen heeft en toon oprechte interesse. Stel vragen om verduidelijking en probeer de boodschap van de ander te begrijpen.
- Probeer je in te leven in de gevoelens en gedachten van de ander en toon begrip voor zijn of haar perspectief. Dit kan helpen om een gevoel van verbondenheid te creëren en het respect tussen beide partijen te vergroten.
- Zorg ervoor dat je duidelijk en respectvol communiceert. Vermijd beledigende of denigrerende opmerkingen en probeer geen onnodige kwetsende taal te gebruiken.
- Respecteer de grenzen van de ander en vermijd het overschrijden van persoonlijke grenzen. Dit kan helpen om vertrouwen en respect te behouden in de relatie.
- Laat in je gedrag zien dat je de ander respecteert en waardeert als persoon.
Door deze principes toe te passen in je communicatie en relaties, kun je respect op een effectieve manier overbrengen en behouden.
Hoe breng je respect over aan anderen?
Kinderen respect aanleren gaat het gemakkelijkst door hun gedragsregels aan te leren die simpel zijn en helpt een gevoel te krijgen bij het concept respect, zonder een theoretische verhandeling te houden.
Hoewel kinderen goed kunnen multitasken vinden ze het moeilijk om twee waarheden tegelijk te zien. Het is voor kinderen óf zwart óf wit en niet zwart-wit, maar "in de kleur van je hart", zoals Frank Boeijen zingt. En daarmee drukt hij uit dat woorden soms te kort schieten.
Beleefdheid is aangeleerd gedrag waarin je laat zien dat je rekening houdt met een ander.
Beleefdheid ligt heel dicht tegen respect aan. Daarom is het goed om kinderen beleefdheid aan te leren. Dat helpt hun gevoel voor wat respect is te ontwikkelen. Het kind leert dat je je houdt aan simpele gedragsregels: eerst toestemming vragen aan een volwassene voordat je iets te eten pakt en vervolgens dank-u-wel zeggen.
Politieagenten krijgen vaak te maken met gebrek aan respect door het publiek. Een agent heeft een onpopulaire functie om te begrenzen. Je hoort de agent als mens beleefd te bejegenen, omdat je daarmee jezelf en de agent de vrijheid geeft om zijn sociale functie uit te oefenen.
Een deel van wat respect is, voelen we van nature aan. Vooral wanneer we iets heel graag van een ander verlangen, wordt deze voorbewuste kennis opgeroepen. Bijvoorbeeld, wanneer een man verliefd is op een vrouw, is hij heel betrokken op haar. Wanneer hij dat heel gepassioneerd kenbaar maakt, maar tegelijk haar het gevoel geeft dat zij door toe te geven haar vrijheid of autonomie kwijt raakt, dan zal hij haar nooit kunnen verleiden. Ook in die vorm zal hij niet haar vertrouwen winnen omdat hij geen respect toont.
Wanneer je goed kijkt naar het wezen van respect, dan leer je zien dat het inschatten van de balans van het sociale en het liberale constant gevraagd wordt. En wanneer je je bewust wordt van wat je telkens hebt laten meewegen en ziet dat je telkens het sociale en het liberale tegelijk hebt meegewogen, dan gaat de inschatting steeds sneller en opvallend ongemerkt. En dan is respect vanzelfsprekend.
Vrij naar Esther Perel, vertaald naar duurzaam passionele relaties.
Twee mensen die respectvol met elkaar omgaan ervaren zowel verbinding als vrijheid. Het gaat hier om een paradox die je moet managen. De een heeft meer behoefte aan verbinding, de ander meer aan vrijheid. Maar de vrijheid, het los zijn van de ander is een essentiële voorwaarde voor de wens om betrokken te zijn. Dit is de dialectiek.